iSTANBULUN FETHi
İSTANBUL’UN FETHİ (29 Mayıs 1453)
Fethin Sebepleri
İstanbul’un, Osmanlı Devleti’nin Anadolu ve Rumeli topraklarının ortasında yer alması Osmanlı Devleti’nin toprak bütünlüğünü bozuyordu.
Bizanslılar, Osmanlı ordusunun İstanbul Boğazı üzerinden Rumeli’ye geçişlerini engelliyorlardı.
Bizanslılar, Anadolu Beyliklerini ve Osmanlı şehzadelerini taht kavgaları için kışkırtıyorlardı.
İstanbul, Asya’yı Avrupa’ya bağlayan kara ve deniz ticaret yolları üzerinde bulunuyordu. Ekonomik açıdan önemli bir konuma sahiptir.
Bizanslıların Osmanlı Devleti’ne karşı Haçlı Seferleri yapılmasını sağlamaları, devleti zor durumda bırakıyordu.
II. Mehmet’in, Hz. Muhammed’in (s.a.v.) hadisindeki müjdeye ulaşmak istemesidir.
Fetih İçin Türklerin Yaptığı Hazırlıklar
Bizans’a Karadeniz’den gelebilecek yardımı önlemek için Anadolu Hisarı’nın (Güzelcehisar) karşısına Rumeli Hisarı (Boğazkesen) yaptırıldı.
Bizans’a ait Silivri ve Vize kaleleri alındı.
Surları yıkabilecek büyüklükte toplar döktürüldü (bu topların en büyüğüne “şahi” denirdi).
Surlara tırmanmak için tekerlekli kuleler yaptırıldı.
400 parçalık güçlü bir donanma oluşturuldu.
Balkan devletleriyle saldırmazlık antlaşması imzalandı, Balkan sınırına asker gönderildi.
Bizanslıların Fetih İçin Yaptığı Hazırlıklar
Surlar ve kaleler tamir edilerek buralara asker yerleştirildi.
Haliç’in ağzı eski gemiler ve zincirlerle kapatıldı.
Grejuva (Rum Ateşi) denilen silahların sayısı artırıldı.
Avrupa devletlerinden yardım istendi.
İstanbul’un Kuşatılması
Osmanlılar, büyük bir orduyla İstanbul’a gelerek şehri karadan ve denizden kuşattılar. Kuşatma sırasında II. Mehmet 72 parça gemiden oluşan donanmayı bir gecede karadan Haliç’e indirtti. 53 günlük bir kuşatmadan sonra 29 Mayıs 1453’te İstanbul fethedildi. Surlara Türk bayrağını ilk diken Ulubatlı Hasan oldu. Fatih Sultan Mehmet, Bizanslılara yaşantılarına önceden olduğu gibi devam edebilecekleri, din ve mezhep özgürlüklerine dokunulmayacağı konusunda güvence verdi.
Fethin Sonuçları
1. Türk Tarihi Açısından Sonuçları
Anadolu ve Rumeli arasındaki toprak bütünlüğü sağlandı.
Başkent Edirne’den İstanbul’a taşındı.
Osmanlı Devleti Kuruluş Dönemi’ni tamamladı, Yükselme Dönemi’ne geçti, imparatorluk aşamasına ulaştı.
Osmanlı Devleti’nin İslam dünyasındaki saygınlığı arttı.
Karadeniz ticareti Osmanlıların eline geçti.
II. Mehmet “Fatih” unvanını aldı.
Avrupalıların Türkleri Balkanlardan çıkarma umutları kalmadı. Osmanlıların Avrupa’daki ilerlemeleri kolaylaştı.
2. Dünya Tarihi Açısından Sonuçları
Asya ile Avrupa arasındaki önemli kara ve deniz ticaret yolları, İstanbul Boğazı ve Karadeniz ticaret yolu Osmanlıların denetimine geçti. Bu durum Avrupalıların Coğrafi Keşifleri başlatmalarında etkili oldu.
Bizans İmparatorluğu (Doğu Roma İmp.) yıkıldı.
İstanbul’dan kaçan bilginler İtalya’ya gitmişler, bu da Rönesans ve Reform hareketlerine zemin hazırladı.
Kale ve surların toplarla yıkılabileceği anlaşıldı, bu durum Avrupa’da feodalitenin (derebeyliğin) zayıflamasında ve krallıkların güçlenmesinde etkili oldu.
Venedik-Ceneviz ticareti olumsuz yönde etkilendi.
Ortaçağ sona erdi, Yeniçağ başladı.
OSMANLI DEVLETİ’NDE DENİZCİLİK
Osmanlı Devleti’nin ilk donanması Karasibeyliği’nin donanmasından oluşturulmuştur. Yani Osmanlı Devleti’nin donanmasının temelleri Karasibeyliği’nin ele geçirilmesiyle atılmıştır.
Fatih Sultan Mehmet döneminde Cenevizlilerden Amasra alındı. Candaroğulları Beyliği’ne son verildi. Trabzon Rum Devleti’ne son verildi ve Trabzon alındı. Kırım, Osmanlı Devleti’ne bağlandı.
NOT: Kırım’ın alınması ile Karadeniz bir Türk gölü haline geldi. Doğu ticaret yolları (İpek ve Baharat Yolu) güvenlik altına alındı.
Kanuni Sultan Süleyman döneminde Rodos Adası fethedildi (1522). Avrupalıların Barbaros dedikleri Hızır Reis Kaptan-ı Derya yapıldı. Preveze Deniz Savaşı yapıldı.
Preveze Deniz Savaşı (1538)
Ø Osmanlı donanması ile Venedik, Ceneviz Malta, İspanya ve Portekizlilerden oluşan Haçlı donanması arasında yapıldı.
Ø Nedeni; Osmanlı Devleti’nin, Akdeniz ticaretini denetimi altına almak istemesi, Barbaros Hayrettin Paşa’nın Akdeniz’de kazandığı başarıların Avrupalıları telaşlandırması.
Ø Savaşı, Osmanlı donanması kazandı.
Ø Preveze Deniz Zaferi ile Akdeniz’deki üstünlük Osmanlıların eline geçti.
NOT: Preveze Deniz Savaşı’yla Akdeniz bir Türk gölü haline geldi.
NOT: Preveze Deniz Savaşı, Osmanlı Devleti’nin denizlerdeki ilk ve en önemli başarısı olmuştur.
Kıbrıs’ın Fethi (1571)
Ø Kıbrıs Venediklilerin elindeydi.
Ø Nedeni; Osmanlı Devleti’nin, Doğu Akdeniz’i güvenlik altına almak istemesi, Venediklilerin Türk gemilerine saldırmaları, Kıbrıs’ın zengin bir ülke olmasıdır.
Ø Lala Mustafa Paşa komutasında gönderilen donanma, Kıbrıs’ı Venediklilerden aldı.
Ø Kıbrıs’ın alınmasıyla; Anadolu, Suriye ve Mısır arasındaki deniz yolu güvenlik altına alındı, Doğu Akdeniz’de Osmanlı hâkimiyeti güçlendi, Akdeniz tamamen Osmanlı egemenliğine girdi.
İnebahtı Deniz Savaşı (1571)
Ø Osmanlı donanması ile Venedik, Ceneviz, İspanya, Portekiz ve Malta donanmalarının oluşturduğu Haçlı donanması arasında yapıldı.
Ø Sebebi; Osmanlıların Kıbrıs’ı alması, Doğu Akdeniz’de daha da güçlenmeleridir.
Ø Savaşı, Haçlı donanması kazandı ve Osmanlı donanmasını İnebahtı’da yaktılar.
Ø Sonucu; İnebahtı yenilgisi Osmanlı Devleti’nin Akdeniz’deki egemenliğini bir süre için sarsmıştır. Ancak kısa sürede güçlü bir donanma ile üstünlük yeniden sağlamıştır (İnebahtı yenilgisinden sonra Sokullu Mehmet Paşa Venedik elçisine; “Biz Kıbrıs’ı almakla sizin kolunuzu kestik. Siz de donanmamızı yakmakla bizim sakalımızı tıraş ettiniz. Kesilen kolun yerine başkası gelmez; fakat tıraş edilen sakal daha gür çıkar.” demiştir).
NOT: Osmanlı donanması, 1770 yılında Çeşme Limanı’nda, 1853’te Sinop’ta yakıldı.
Osmanlı Devleti ile Rusya arasında 1774’te Küçük Kaynarca Antlaşması imzalandı.
Kırım Savaşı’ndan sonra Osmanlı Devleti ile Rusya arasında 1856 yılında Paris Antlaşması imzalandı. Bu antlaşmayla Osmanlı Devleti bir Avrupa devleti sayıldı, Avrupa devletler hukukundan yararlanmaya başladı ve toprak bütünlüğü Avrupa devletlerinin garantisi altına alındı
