iPEK YOLUNDA TURKLER
İPEK YOLUNDA TÜRKLER
- İpek Yolu: Çin’den başlayıp Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan, İran üzerinden İstanbul’ kadar uzanan yola ipek yolu adını veriyoruz. Çin’den ipek ticareti yaygın olarak yapıldığı için yola bu ad verilmiştir.
- İlk Türklerin anayurdu Orta Asya’dır. Fakat zamanla çeşitli nedenlerle göç etmişlerdir.
Göçlerin Sebepleri:
1- Nüfus artışı ve toprakların yetersiz kalışı, 2- Olumsuz iklim şartları(Kuraklık, şiddetli kışlar)3- Kendi aralarında ve diğer kavimlerle olan mücadeleler 4- Salgın hastalıklar 5- Türklerin Cihan hâkimiyeti düşüncesi. 6- Çin’in baskı ve hileleri
*Türklerin atı evcilleştirmiş olması,araba ve tekerleği bilmeleri ve fetih politikası göç etmelerini kolaylaştırmıştır.
Göçlerin Sonuçları
1-Göç edenlerin çoğu sayıları az olduğu için milli benliklerini(Türklüklerini) unuttular.
2-Türkler gittikleriyerlere daha yüksek bir medeniyet götürdüler.
3-Türkler farklı medeniyetlerin kaynaşmasına sebep oldular.
*Türkler teşkilatçılıkları,askeri yetenekleri ve uygarlık bakımından ileri olmaları sayesinde gittikleri yerlerde zorluk çekmediler.
Asya Hun Devleti (Büyük Hun Devleti)(Mö. 220-Ms.300)
- Kurulduğu tarih kesin olarak bilinmemektedir. Tarihte bilinen İLK TÜRK DEVLETİ'dir.Başkent Ötügen şehridir.
-** Bilinen ilk hükümdarı TUMAN (Teoman)'dır. - Çinliler Türk akınlarına karşı koymak için ÇİN SEDDİ'ni yaptılar. *ÇİN SEDDİ; 2450 km uzunluğunda , 11 metre yüksekliğinde 7,5 m gerişliğinde kalınlığındadır.Yinede Türk akınlarına engel olamamıştır.
*Türk-Çin savaşlarının temel sebebi İpek Yoludur.
Teoman'dan sonra yerine oğlu METE HAN geçmiştir.
- Asya Hun devleti METE HAN zamanında en geniş sınırlarına ulaşmıştır.
- **Mete orduda 10’luk sistemi uyguladı. Günümüzde orduların çoğu daha bu sistemi kullanmaktadır.
- Oğuz Kağan Destanını önemli destanlarıdır. Bu destandaki kişinin Mete olduğu sanılmaktadır.
- Tarihte ilk defa bütün Türkleri tek bayrak altında toplayan Türk Devleti Asya Hun devletidir.
*Mete Çin’i vergiye bağlamış ancak almamıştır.Çünkü kalabalık Çin nüfusu içinde Türklerin Çinlileşmesinden çekinmiştir.
- Büyük Hun Devleti VERASET SİSTEMİ ve ÇİN SİYASETİ nedeniyle önce parçalanmış sonrada yıkılmıştır.
Kavimler Göçü:
- Hun Devleti yıkıldıktan sonra Çin baskısından kurtulmak için bazı Hun boyları İtil’in batısına geçerek Karadenizin kuzeyine göç ettiler. Bu göç sırasında önüne çıkan devletleri ya yönetimine aldılar yada onlarda ileri doğru kaçtı.
- Tarihte devletlerin bu yer değiştirmesine “ Kavimler Göçü” denilmektedir.
- Göç eden bu Türkler Avrupa Hun Devletini Kurdular..
Kavimler göçünün sonuçları:
- Roma İparatorluğunun çöküşü hızlandı.İmparatorluk 395’te ikiye ayrıldı.
- 476’da batı Roma İmparatorluğu yıkıldı. Toprakları üzerinde birçok devlet kuruldu.
-Avrupa’nın etnik çehresi değişti.Yeni topluluklar ortaya çıktı.
- Avrupa bir karışıklık dönemi yaşadı
-Günümüz Avrupa devletlerinin temelleri atıldı.
-Avrupada feodalite dönemi başlamıştır.
-Avrupa Türk kültürüyle tanıştı.Balkanlarda Türk devletleri kuruldu.
** Feodalite (Derebeylik): Zengin toprak sahibi olan kişilerin oluşturduğu sistemdir. Toprakta çalışan köylüler toprakla birlikte alınıp satılabilirdi.
AVRUPA HUN DEVLETİ
- Kurucusu Balamir Han’dır.
- Anadolu’ya ilk Türk akınları bu dönemde olmuştur.
-Atilla (En büyük hakanıdır.)döneminde Bizans vergiye bağlanmıştır.
-Batı Roma üzerine sefer yapılmış, fakat Papanın Hıristiyan dünyası adına Roma’yı kendilerine bağışlamalarını istemesi üzerine buranın alınmasından vazgeçilmiştir.
-Fransa üzerine düzenlenen Galya seferi Batı Roma’yı yalnız bırakmaya yöneliktir.
GÖKTÜRKLER
- Bumin Kağan 552’de Avar Türklerini yıkarak Göktürk devletini kurdu. - Ötügen başkent olmuştur.
- Bumin Kağan gelenekler uyarınca ülkenin batısını kardeşi İstemi’ye verdi.İstemi İpek Yolunu ele geçirmek için önce Akhunlara karşı Sasanilerle sonra Sasanilere karşı Bizans ile ittifak yaptı.
- **Türk adını kullanan ilk devlettir.
-Göktürk adı Göktürk yazıtlarında Kök-Türk şeklinde yazılmıştır.
- Bumin Kağanın ölümünden kardeş kavgaları ve Çin entrikaları ile Göktürk Devleti 630 yılında yıkıldı.
II.göktürk devleti
- Kutluk Han 681 den itibaren Göktürkleri yeniden bir araya getirerek 2. Göktürk Devletini kurdu. Bu devlete bu nedenle Kutluk Devleti de denilmektedir
.-Bu devlet en parlak dönemini Bilge Kağan, Kültigin veVezir Tonyukuk zamanındadır.
-Devletin zayflaması üzerine Türk boylarından Basmıller, Karluklar ve Uygurlar isyan ederek 742 yılında yıkıldı.
-** Göktürklerden günümüzü kalan en önemli eser Orhun Yazıtlarıdır(Göktürk Kitabeleri). Bu kitabeler Bilge Kağan, Kültigin Kağan ile vezir Tonyukuk adına dikilmiştir.
-** Bunlar yazılı ilk Türk belgeleridir. Orhun alfabesi ile yazılmıştır.Atatürk’ün Gençliğe Hitabesi’ne benzer.Moğolistan sınırları içindedir.
-** Bu yazıtları Danimarkalı Wilhem Thomsen (Vilyım Tamsın) çözmüştür.
UYGUR DEVLETİ:
Karluk ve Basmiller'le birleşerek II. Göktürk Devletini yıkan UYGURLAR Orhun bölgesinde UYGUR DEVLETİ'ni kurdular.(745) Kurucuları KUTLUK BİLGE KÜL KAĞAN, merkezleri Ordubalık (Karabalsagun)'dur. Uygurlar Yerleşik hayata geçen ilk Türk topluluğudur.Bu yüzden kale tapınak gibi kalıcı sanat eserleri yaptılar.Din özgürlüğü vardı.Fakat dini terimler Türkçe idi.(Milliyetçilik) Manihizm’e inandılar. Bu inanışta et yemek günah sayıldığı için vücut yapıları değişti. Ve savaşçı güçlerini kaybettiler.
-18 harfli Uygur Alfabesini hazırladılar.
- Cengiz Han'ın egemenliğine girmelerine rağmen medeniyette geliştiklerinden Moğollar'ı devlet teşkilatı, ticaret, bilim, sanat, alfabe gibi konularda etkilediler. Moğolların Türkleşmesinde önemli bir rol oynadılar. (Özbek ve Çağatay Türkleri) İlk Müslüman Türk Devleti Karahanlılar'la savaştılar.(Sebep Uygurların Budizmi, Karahanlıların İslamiyeti yaymak istemeleri.) Tahta harflerden MATBAA'yı oluşturdular, pamuktan KAĞIT yaptılar. Kırgızlar tarafından 840 yılında yıkıldılar.
