OSMANLI DEVLETİNİN I.DÜNYA SAVAŞINDA SAVAŞTIĞI CEPHELER:

 

I.Dünya Savaşında Osmanlı Devleti Kafkas, Kanal,Çanakkale,Filistin,Suriye,Irak,Yemen cephelerinde İtilaf Devletlerine karşı savaştı. Romanya,Galiçya,Makedonya Cephelerinde müttefiklere yardım amacıyla savaştı.

 

Kafkasya Cephesi(Aralık 1914)

Osmanlı Devletinin I.Dünya Savaşına girmesin- den sonra açtığı ilk cephedir.Enver Paşa komu-tasındaki 150 bin kişilik Osmanlı ordusu Doğu Anadolu’da Ruslara karşı saldırıya geçti.Osman-lı ordusu daha düşmanla karşılaşmadan salgın hastalık,açlık,soğuk gibi afetler yüzünden Sarı-kamış’ta 90 bin askerimiz şehit oldu.(1914)

Ruslar bahar aylarında saldırıya geçerek Doğu Anadolu bölgesini işgal ettiler.Mustafa Kemal Çanakkale savaşlarından sonra Muş ve Bitlis’i düşman işgalinden kurtardı.(1916)

1917 yılında Rusya’da çıkan Bolşevik (Komi- nizm)ihtilâli,Rusların bu bölgeleri kendiliğinden terk etmelerine neden oldu.Rusya Birest Litowsk anlaşmasıyla I.Dünya Savaşından çekildi.(1918)Bu anlaşmayla Rusya daha önce aldığı Kars,Ardahan,Batum’u Osmanlı Devleti-

ne geri verdi.

Çanakkale Cephesi(1915)

Osmanlı Devleti I.Dünya Savaşına girince İtilaf Devletlerinin bütün dikkatleri boğazlar üzerine yöneldi.İngiltere ve Fransa müttefikleri olan Rusya’ya gerekli askeri yardımı sağlamak için boğazlara hakim olmak istiyordu.(Baltık Denizini Alman denizaltıları kapatmıştı. Rusya’ya yardım edilebilecek tek yol boğazlar kalmıştı)Aynı zamanda boğazların ele geçiril- mesiyle İstanbul işgal edilecek,Osmanlı Devleti de savaş dışı kalacaktı.

İtilaf Devletleri bu amaçlarla Çanakkale Cephesini açtılar.

İngiliz ve Fransız gemileri Çanakkale Boğazına yığınak yaptılar.18 Mart 1915’te teknik bakım- dan üstün olan Müttefik Devletleri Boğazı geç- mek amacıyla hareket ettiler.Fakat Türk Ordusunun olağanüstü savunmasıyla karşılaştılar ve pek çok kayıplar vererek geri çekildiler

Bunun üzerine İtilaf Devletleri karadan İstanbul’a ulaş-mak üzere Gelibolu’ya asker çıkardılar.İngiliz ve Fran-sız sömürgelerinden de birçok asker getirdiler.Tarihin en kanlı kara savaşları burada meydana geldi.Türk askeri Conkbayırı, Anafartalar, Arıburnu  bölgelerinde Mustafa Kemal’in önderliğinde başarılı savunma savaşları yaparak tarihe “Çanakkale Geçilmez”diye yazdırdı.

Çanakkale Savaşının Sonuçları:

Ø  Çanakkale Cephesinde yenilgiye uğrayan İtilaf Devletleri dünyada prestij kaybettiler.

Ø  I.Dünya Savaşının uzamasına neden oldu.

Ø  İtilaf Devletlerinin yardımı Rusya’ya ulaş-madığı için Rus ekonomisi iyice bozuldu. Rusya’da çarlık rejimi yıkılarak yerine Bolşevik rejim kuruldu ve Ruslar I.Dünya Savaşından çekildi.

Ø  Bulgaristan Almanya’nın(İttifak Dev.)yanında savaşa katıldı.

Ø  Çanakkale Savaşları milli mücadele ruhunun başlangıcı oldu.

Ø  Mustafa Kemal’in milli mücadelede önder olmasında Çanakkale Savaşlarının büyük rolü vardır.

 

Irak Cephesi

Almanların isteği üzerine açılmıştır.Cephenin açılma amacı,İngilizlerin uzakdoğu sömürgeleriyle bağlantısını kesmek ve Mısır’da Osmanlı hakimiyetini yeniden kurmaktır.

Ancak istenilen gerçekleşmedi.İngilizlere karşı bazı başarılar elde edildi,bu kalıcı olmadı.İngilizler Sina Yarımadasını ele geçirip Suriye’ye kadar geldiler.

Suriye-Filistin Cephesi

Kanal cephesinde İngilizlere yenilen birliklerimiz Filistin’e sonrada Suriye’ye kadar geri çekildiler. Yıldırım orduları burada başarılı savunma savaşları yaptılar Zamanla kuzeye doğru çekilen Türk birlikleri Halep önlerinde İngilizleri durdurdular.

Hicaz ve Yemen Cephesi

İngilizler Arap Yarımadasını işgal etmek için Yemen’e asker çıkardılar.Ayrıca Hicaz Emiri Şerif Hüseyin’e çok miktarda para yardımı yaptılar.Türk ordusu İngiliz ve Araplara karşı mücadele ettiyse de başarılı olamadı.

İngilizler Yemen’i alarak Hicaz’a tamamen hakim oldular.

Galiçya, Romanya ve Makedonya Cephesi

Osmanlı Devleti bu cephelerde Ortaklarına (Bulgaristan,Avusturya-Macaristan)yardım etmek amacıyla savaştı.

Savaşın Sona Ermesi

1917 yılında Rusya’nın savaştan çekilmesi üzerine İttifak Devletleri İtilaf Devletlerine karşı üstünlük kurmuşlardı.

Ancak bu durum uzun sürmedi.Amerika Birleşik Devletleri İtilaf Devletlerinin yanında savaşa girdi.Amerikan birlikleri o zamana kadar hiç savaşa katılmamıştı.Almanya güçlü,dinamik olan Amerikan orduları karşısında tutunamadı. İngiliz,Fransız ve ABD birliklerinden oluşan güçlü müttefik kuvvetleri    Batı Cephesinde Almanya’yı çökerttiler.Diğer cephelerde de başarısızlıklar artmaya başlamıştı.Böylece savaşın sonunda İttifak Devletleri savaşı kaybettiklerini belirterek (yenilerek)yenen devletlerle ateşkes anlaşmasını imzaladılar.Almanya ile (Versay) Avusturya ile(Sen Jermen),Bulgaristan la(Nöyi),Macaristan’la(Tirayanon)Osmanlı Devleti ile de Sevr Barış Anlaşması imzalandı.

 

I.Dünya Savaşının Sonuçları

Ø  Bazı İmparatorluklar yıkılarak yerine yeni devletler kuruldu.(Polonya,Çekos-lovakya,Yugoslavya,Macaristan,Türkiye)

Ø  Yeni rejimler ortaya çıktı.(Cumhuriyet, Kominizm, Faşizm, Naizm.)

Ø  Devletler arasındaki dengeler bozuldu.

Ø  Milyonlarca insan öldü.Birçok şehirler yakılıp yıkıldı.

Ø  Sürekli barış sağlamak ve anlaşmazlıkları çözmek için Cemiyet-i Akvam (Milletler Cemiyeti)kuruldu.

Ø  Sorunların çözümü sağlanamadığı için II.Dünya Savaşının çıkmasına neden oldu.

Sömürgecilik,mandacılık haline dönüştü