test çöz - ittihat ve terakki cemiyeti nedir amacı özellikleri anlamı

ittihat ve terakki

ittihat ve terakki cemiyeti. osmanlı devleti'nde 1908 devrimi'ne önayak olan ve 1908-1918 arasında - kısa kesintilerle - devlet yönetimine hakim olan siyasi örgüt. ittihat ve terakki fırkası olarak da anılmıştır. batı dillerinde daha çok jöntürkler (fransızca: les jeunes-turcs, genç türkler) olarak adlandırılır. ittihat ve terakki hükümeti'nin içinde ise alman, ingiliz, selanik sempatizanları, amerikan mandacıları vardı.

halife ikinci 2. abdülhamid han medeniyet vasıtlarını öğrenmeleri amacıyla ve çoğu gençlerden oluşan bir heyeti paris'e göndermiş. osmanlı'ya geri döndüklerinde ise batı fikirleri ile donanmış bir zihniyet ile karşılaşıyor. medeniyet vasıtaları yerine ulusalcılık-vatancılık-milliyetçilik ve laiklik gibi batı değerler ve idealer öğretilmiş, bu fikirleri yayma faaliyetinde bulunan akım sömürgeci batı tarafından genç türkler diye adlandırılmış. bunu yaparken de 1890'larda düşüncelerinin uzantısı olan ahbar gazetesini hilafet'in merkezi istanbul'a gizlice sokmuşlar. halife ikinci 2. abdülhamid han bunu görüp anlayınca bu akımı durdurmaya ve bastırmaya çalışmıştır. genç türkler siyasileşme yolunda ittihat ve terakki'yi kuruyorlar, bu akımın siyasi oluşumudur. zaten bu yüzdendir ittihat ve terakki halife ikinci 2. abdülhamid aleyhine propaganda yapıp 31 mart olayı ile isyan çıkartıp tahtadan indirmiştir.ittihat ve terakki türkiye'de kurulan ilk kitlesel siyasi partidir. 1913-1918 yılları arasında parlamentodan diğer partileri dışlayarak kurduğu rejim, yeryüzündeki tek parti rejimleri'nin en erken örneklerinden biri olarak değerlendirilir. itc iktidarının 1914'te imparatorluğu tek taraflı olarak birinci dünya savaşı'na sokması ve savaş sırasında uyguladığı bazı politikalar, muhalifleri tarafından "ülkenin felakete sürüklenmesi" olarak değerlendirilmiş ve eleştirilmiştir. savaştan sonra galip devletlerin talebiyle kurulan olağanüstü mahkemelerde bazı itc ileri gelenleri "savaş suçluları" olarak yargılanmıştır. ittihat ve terakki örgütü 1919-1922 arasındaki türk ulusal direnişinin çekirdeğini teşkil etmiştir.1923'te kurulan türkiye cumhuriyeti'nin yönetici kadrolarının tümüne yakını itc örgütüne mensuptur. ancak örgütün 1918'de kendini feshetmesinden sonra eski lider kadrosu ile mustafa kemal önderliğindeki yeni kadro ayrışmış, cumhuriyetin kurucuları ittihat ve terakki ile irtibatlandırılmayı ve "ittihatçı" olarak tanınmayı çoğu zaman reddetmişlerdir. mustafa kemal 1907'de cemiyete üye olmuş, 22 eylül 1909 tarihinde trablus delegesi olarak cemiyetin genel kongresine katılmıştır ve bu kongrede partiyi aşağıdaki nedenlerden tenkit etmiştir:
parti içinde zabitler (subaylar) bulunmamalıdır. siyasetle uğraşanlar askerlik görevini bırakmalıdır. aksi halde askeri emir komuta zinciri, cemiyetin hiyerarşisi ile karışır ve askeri disiplin sekteye uğrar. bunun askeriyede olumsuz sonuçları olur cemiyet, komita hüviyetinden çıkmalı ve partileşmelidir. parti yöneticileri mustafa kemal'in görüşlerine katılmadılar. sadece daha önceki kongrede aynı fikri savunmuş olan kazım karabekir destekledi. bu tarihten sonra mustafa kemal, ittihat ve terakki cemiyeti'nden ayrılmış [kaynak belirtilmeli]ve sadece askerlikle ilgilenmeye başlamıştır. ittihat ve terakki'nin başlıca siyasi liderleri enver, tal'at ve cemal paşalardır. üçü de 1918'de kaçtıkları yabancı ülkelerde 1921-22 yıllarında kuşku uyandıran bir şekilde öldürülmüştür. ikinci düzeydeki liderlerin birçoğu 1926 yılında izmir suikasti'ne katıldıkları gerekçesiyle, hakim üyelerinin çoğu eski ittihatçı olan istiklal mahkemeleri kararlarıyla idam edilmişlerdir.