TİMUR DEVLETİ
Devletin kurucusu Timur, 1336 yılında Semerkant yakınlarındaki Keş şehrinde doğmuştur. Timur’un babası olan Turagay, Çağataylılar içerisinde yer alan Barlas boyunun beyi idi. Timur’un doğduğu yıllarda Çağatay Hanlığı karışıklıklar içinde idi. Ülkenin hâkimiyeti Çağatay soyundan gelen emirlerin elinde bulunuyordu. Bu emirlerden birisi olan Emir Kazgan Semerkant’a tamamen hâkimdi. Timur’da bu sırada Emir Kazgan’ın emrinde bulunuyordu.

          XIV. yüzyılın ikinci yarısında Maveraünnehir bölgesi, hanlar arasındaki mücadeleye sahne olmuştu. Doğu Türkistan’da hüküm süren Tuğlak Timur Han, bu durumdan yararlanarak Maveraünnehir’i işgal etmiş, bunun üzerine Timur’da Tuğlak Timur’a bağlılığını bildirerek onun hizmetine girmişti. Daha sonra Timur, Keş şehrinin emirliğine getirilmiştir. Bir süre sonra, Maveraünnehir’de tekrar karışıklıkların çıkması üzerine Tuğlak Timur Han, yeniden Maveraünnehir’e gelerek oğlu İlyas Hoca’yı bu bölgeye vali tayin etmiş, Timur’u da onun atabeyi yapmıştı. İlyas Hoca’nın emrine verilen Timur, onun zalimce davranışları karşısında kayınbiraderi Emir Hüseyin ile birlikte Horasan’a gitmiştir. Büyük bir devlet kurma arzusu Timur’u Maveraünnehir’e geri döndürmüştür. Timur, Emir Hüseyin ile birleşerek Keş şehrini ele geçirip Maveraünnehir’e hâkim olmuşlarsa da, daha sonra Timur’un Emir Hüseyin ile arası açılmıştır. Bunun üzerine Belh’i kuşatan Timur, Emir Hüseyin’i etkisiz hale getirerek kendisini emir ilan etmiş ve hükümdarlık tahtına oturmuştur.(1369) 

Timur’un Cihangir, Ömer Şeyh, Miranşah ve Şahruh adında dört oğlu vardı. Timur’un büyük oğlu Cihangir ile diğer oğlu Ömer Şeyh kendisinden önce ölmüşlerdi. Bu yüzden Timur’da kendinden sonrası için, Cihangir’in oğlu Pir Muhammed’i veliaht göstermişti. Bu sırada ülke içinde iç karışıklıklar çıkmış, Timur’un oğulları ve torunları arasında da taht mücadeleleri başlamıştı. Yapılan bu taht mücadelelerini Timur’un oğlu Şahruh kazanmış ve devleti toparlayarak Timur tahtına çıkmıştır (1405–1447).

          Şahruh, iktidarı süresince Orta ve Güney İran’a seferler düzenleyerek hâkimiyetini genişletmiştir. Şahruh’un ölümünden sonra da taht kavgaları tekrar başlamıştır. Şahruh’tan sonra yerine oğlu Uluğ Bey (1447–1449) geçmiştir. Uluğ Bey döneminde Semerkant büyük bir kültür merkezi durumuna gelmiştir.

          Uluğ Bey zamanında Maveraünnehir, Cuci soyundan olan Özbeklerin akınlarına uğramıştı. Diğer taraftan Timurlular, Akkoyunlu ve Karakoyunlularla da savaş halinde idiler. Doğuda ise Çağatay Moğollarının Timurlulara karşı baskıları artmıştı. Uluğ Bey’den sonra Ebu Said iktidara geçerek durumu düzeltmeye çalışmışsa da başarılı olamamıştır. Timurlulardan sadece Hüseyin Baykara, Horasan ve Maveraünnehir’de tutunabilmiştir. Bu dönem daha çok sanat ve edebiyatın gelişme gösterdiği bir dönem olmuştur. Kendisi de büyük bir şair olan Hüseyin Baykara, Türkçe yazdığı şiirlerle ün yapmıştır. Hüseyin Baykara’nın ölümünden sonra Özbekler (Şeybanîler) Herat’a girerek Horasan’ı ele geçirerek 1507 yılında Timurluların saltanatına son vermişlerdir.